Centrum Studiów Humanistycznych (Centre for Advanced Studies in the Humanities; dalej jako CSH) powstało w marcu 2007 roku na mocy zarządzenia Rektora UJ, podjętego na wniosek Dziekana Wydziału Polonistyki. CSH jest jednostką naukowo-badawczą wchodzącą w skład struktury Wydziału Polonistyki. Od roku 2010 jego częścią stała się Katedra Międzynarodowych Studiów Polonistycznych.

 

Powstanie CSH, z entuzjazmem przyjęte przez zagraniczne środowiska naukowe, wiąże się z:

• koniecznością zmiany w strategii rozwoju polskiej humanistyki i kultury oraz wprowadzeniem jej w szerszy obieg międzynarodowy;
• położeniem większego nacisku na kształcenie w Polsce międzynarodowej elity humanistycznej;
• zbudowaniem w Polsce uznanego przez naukę światową centrum badań nad kulturą;
• wprowadzeniem nowoczesnego curriculum magisterskiego i doktorskiego, odpowiadającego potrzebom najmłodszego pokolenia studentów.

 

CSH jest w zamyśle jednostką badawczo-dydaktyczną, która za podstawowy cel stawia sobie przekraczanie granic między dyscyplinami, krajami i językami. Cel ten chce osiągnąć poprzez stworzenie w Krakowie miejsca spotkań dla międzynarodowej wspólnoty humanistycznej. Jest to pierwsze centrum badawcze w Polsce o takim charakterze, idące w ślady najlepszych tego typu instytucji na świecie.

 

CSH zrywa ze ściśle polonistycznym, a więc zawężonym (i - jak pokazuje praktyka światowa - nieskutecznym), modelem kształcenia. Główne zadanie CSH polega na stworzeniu w Polsce nowoczesnego programu badawczego i dydaktycznego, w ramach którego studiowanie kultury polskiej możliwe jest w szerszym kontekście humanistyki i kultury światowej. Tylko umieszczenie kultury polskiej w takim właśnie kontekście oraz pozbawienie jej partykularnego (a przez to niezrozumiałego) charakteru może sprawić, że zostanie ona wprowadzona do głównego nurtu międzynarodowej refleksji naukowej.

 

Działalność CSH oparta jest o trzy ściśle ze sobą powiązane zasady działania:

• Dydaktyczną: prowadzenie (we współpracy z partnerami zagranicznymi) od roku akademickiego 2009/2010 studiów doktoranckich w języku angielskim o komparatystycznym charakterze. Tytuł doktorski (PhD) obejmuje literaturę porównawczą jako dyscyplinę najbardziej otwartą na łączenie różnych obszarów działalności akademickiej i proponującą najbardziej zróżnicowane curriculum humanistyczne. Międzynarodowy skład kadry profesorskiej wykładającej na tych studiach oraz jej przynależność do różnych dyscyplin naukowych zapewnić ma otwarcie curriculum na nowoczesne metody badania i nauczania. Jednym z celów CSH jest prowadzenie w Krakowie letnich programów organizowanych przy współpracy z badaczami amerykańskimi.

 

• Badawczą: docelowo zadaniem CSH jest stworzenie żywego ośrodka naukowego (research institute), prowadzącego badania nad podstawowymi problemami kultury współczesnej w ramach corocznie ogłaszanych projektów w dziedzinie nauk humanistycznych. Struktura i zasady działalności Centrum wzorowane są na dobrze sprawdzonym modelu Institutes for Advanced Studies. Najważniejszym zadaniem badawczym CSH będzie namysł nad obecnym stanem nauk humanistycznych: co jest ich przedmiotem, jaki jest podmiot nauk humanistycznych, gdzie szukać miejsca dla humanistyki w strukturze nowoczesnego uniwersytetu? Drugim celem badawczym jest refleksja nad literaturą. Jak ją definiować, jak powiązać z doświadczeniem kulturowym i egzystencjalnym?

 

• Dyskusyjną: zbudowanie wokół CSH wspólnoty intelektualnej, wykraczającej poza wąsko zdefiniowane dyscypliny naukowe. Z tego powodu Centrum zostało pomyślane jako miejsce dyskusji nad literaturą, sztuką, estetyką, życiem codziennym. Dla tych właśnie celów powołano do życia Wykłady i Seminaria Jagiellońskie (prowadzone przez wybitnych badaczy literatury i sztuki ze świata).

Te trzy zasady - dydaktyka, badanie, dyskusja - uzupełniają się w ramach nowoczesnego uniwersytetu. CSH ma na celu nie tylko zintegrowanie rozmaitych perspektyw badawczych w ramach nowoczesnego curriculum, ale też dezintegrację archaicznych modeli transmisji wiedzy, ograniczonych jedynie do sali wykładowej i monologowego wykładu, opartego na nie podlegających dyskusji przesłankach. CSH ma się stać przestrzenią żywej wymiany poglądów, sporu, polemik, wielogłosowego poszerzania granic nauk humanistycznych, którym powinna przypaść główna rola w tworzeniu nowoczesnego światopoglądu. Jednym z podstawowych narzędzi stymulacji tego typu dyskusji jest stworzona przez CSH seria wydawnicza HERMENEIA, w której od marca 2008 roku ukazują się książki poszerzające granice naszego rozumienia świata.